Nie jestem chory/a!

Niepełnosprawność intelektualna jest prawdopodobnie obarczona największą liczbą mitów i stereotypów, nie mającymi nic wspólnego z rzeczywistymi cechami indywidualnych osób.

Przede wszystkim niepełnosprawność intelektualna nie jest chorobą, czy chorobą psychiczną, ale stanem umysłu będącym efektem najczęściej uszkodzenia lub nieprawidłowej budowy ośrodkowego układu nerwowego. Jest swoistym zaburzeniem, któremu towarzyszy deficyt w zakresie zachowań adaptacyjnych oraz problemy w funkcjonowaniu poznawczym i emocjonalnym. Osoby z niepełnosprawnością intelektualną mają zwykle obniżone możliwości intelektualne, a do objawów dodatkowych zalicza się nie w pełni rozwinięte narządy zmysłów i inne wady fizyczne.

– Odchodzenie od pojmowania niepełnosprawności intelektualnej jako jednostki chorobowej obserwuje się mniej więcej od lat 50. XX w., ale duże zmiany na tym polu mają swój początek w czasach współczesnych. Warto również wiedzieć, że tak jak niepełnosprawność intelektualna nie jest chorobą, tak i choroba psychiczna nie jest niepełnosprawnością intelektualną. Choroby psychiczne leczy się farmakologicznie, a niepełnosprawność intelektualną rehabilituje się, aby nauczyć osobę z tym rodzajem niepełnosprawności umiejętności życia w społeczeństwie. Z szacunku do tych osób stwierdzenia takie jak: „upośledzeni umysłowo”, „umysłowo chorzy”, nienormalni”, nie są poprawne, ponieważ rodzą przesądy i lęki. Lepiej więc używać zwrotu „ludzie/osoby z niepełnosprawnością intelektualną” – tłumaczy Zbigniew Kobyłecki, prezes Fundacji Przyjazny Dom im. Stanisława Jabłonki.

W zależności od deficytów rozwojowych, wyróżnia się cztery stopnie niepełnosprawności intelektualnej: głęboki, znaczny, umiarkowany i lekki (klasyfikacja wprowadzona przez Światową Organizację Zdrowia obowiązuje w Polsce od 1 stycznia 1968 r.). Osoby o głębokim i znacznym stopniu niepełnosprawności intelektualnej nie są w stanie funkcjonować bez pomocy innych osób. W konsekwencji, w pewnych sytuacjach osoby z niepełnosprawnością intelektualną mogą zachowywać się w sposób odbiegający od ogólnie przyjętych norm społecznych. Są zbyt przyjacielskie, otwarte, nawiązują kontakt dotykowy z obcymi ludźmi, albo – przeciwnie – są zamknięte, milczące, unikają kontaktu wzrokowego itd., ale nie należy się ich bać, dyskryminować, czy wytykać palcem.

Niepełnosprawność intelektualna nie jest terminem łatwym do zdefiniowania ze względu na różnorodne przyczyny, dynamikę przebiegu oraz stan wiedzy naukowej. 13 maja br. mija 23 lata od dnia, w którym św. Jan Paweł II ustanowił 11 lutego Światowym Dniem Chorego.